تجزیه ژنتیکی صفات مرتبط با عملکرد و کیفیت دانه برنج (.oryza sativa l)با استفاده از نسل های f2 حاصل از تلاقی های دای آلل

بررسی عمل ژن ها و وراثت پذیری صفات مرتبط با عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت دانه در نسل های f2 حاصل از تلاقی های دای آلل کامل شش رقم برنج ارزیابی شد. صفات مطالعه شده شامل ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد خوشه در بوته، طول و عرض برگ پرچم، مساحت برگ پرچم، طول و عرض شلتوک، تعداد خوشه چه در خوشه، تعداد خوشه چه پر در خوشه، تعداد خوشه چه پوک در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، روز تا 50% گلدهی، روز تا رسیدگی کامل، مقدار آمیلوز، قوام ژل و دمای ژلاتینی شدن بود. تجزیه واریانس داده ها اختلاف معنی داری را در بین ژنوتیپ ها در سطح احتمال یک درصد برای کلیه صفات مربوطه نشان داد. معنی دار بودن هتروزیس واریته و هتروزیس اختصاصی در روش دوم و ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در روش سوم گاردنر- ابرهارت نشان داد که کلیه صفات توسط هر دو نوع آثار افزایشی و غیرافزایشی ژن ها کنترل می شوند. برآورد نسبت بیکر نشان داد که اکثر صفات تحت کنترل آثار افزایشی و غیرافزایشی ژن ها با سهم بیشتر آثار افزایشی ژن ها هستند، ولی عملکرد دانه و قوام ژل توسط سهم مساوی آثار افزایشی و غیرافزایشی ژن ها و مقدار آمیلوز توسط سهم بیشتر آثار غیرافزایشی ژن ها کنترل می شود. تجزیه گرافیکی روش هیمن نیز نشان داد که صفت طول برگ پرچم توسط اثر فوق غالبیت ژن ها و صفات تعداد خوشه در بوته و وزن هزار دانه توسط اثر غالبیت کامل ژن ها و بقیه صفات توسط اثر غالبیت ناقص ژن ها کنترل می شوند. وراثت پذیری خصوصی پایین نیز برای صفات تعداد خوشه در بوته، طول برگ پرچم و وزن هزار دانه مبین نقش بیشتر آثار غیرافزایشی ژن ها در کنترل آن ها بود، اما برای سایر صفات وراثت پذیری خصوصی بالایی به دست آمد که نشان دهند? نقش بیشتر آثار افزایشی ژن ها بود. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تمامی صفات مورد نظر در جمعیت مورد مطالعه به وسیله نسبت های متفاوتی از هر دو نوع آثار افزایشی و غیرافزایشی ژن ها کنترل می شوند و بنابراین برای اصلاح جمعیت می توان ابتدا با انتخاب ژنوتیپ های برتر از عمل افزایشی ژن ها استفاده نمود و سپس با تلاقی ژنوتیپ های انتخابی از عمل غیرافزایشی ژن-ها نیز استفاده کرد.